در هنگام خرید کمپرسور باد باید به عوامل مختلفی توجه نمایید تا بتوانید کمپرسوری متناسب با سیستم خود خریداری نمایید. یکی از این پارامترها که از سایر عوامل پراهمیت‌تر بنظر می‌رسد، میزان ظرفیت کمپرسور باد است که تعیین صحیح آن می‌تواند در میزان بهره‌وری دستگاه شما تاثیر بسزایی داشته باشد. ما نیز با وجود اطلاع از این موضوع تصمیم گرفتیم ادامه‌ی این مقاله را منحصرا به ظرفیت کمپرسور، نحوه محاسبه و حتی تغییر میزان آن اختصاص دهیم. پس اگر کمپرسوری دارید و از میزان ظرفیت آن راضی نیستید یا در حال خرید کمپرسور جدید هستید پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
ظرفیت کمپرسور چیست؟
در ابتدا باید بدانید ظرفیت کمپرسور چیست و این مفهوم دقیقا به چه چیزی تاکید دارد؟ در واقع ظرفیت کمپرسور پارامتری است که نشان می‌دهد دستگاه چقدر سریع می‌تواند هوای فشرده مورد نیاز سیستم شما را تولید نماید و به چرخه کاری شما انتقال دهد. یا به عبارتی دیگر ظرفیت کمپرسور را باید میزان هوای فشرده تولید شده در واحد زمان دانست که معمولا با دو واحد لیتر بر دقیقه یا متر مکعب بر ساعت نشان داده می‌شود. توجه داشته باشید که این پارامتر به ظاهر کم اهمیت یکی از حیاتی‌ترین ویژگی‌های کمپرسور محسوب شده و انتخاب میزان استاندارد آن از اهمیت بسزایی برخوردار است.
مراحل محاسبه ظرفیت کمپرسور
همانطور که گفتیم استاندارد بودن میزان ظرفیت کمپرسور و تناسب آن با سیستم اصلی کارگاه یا کارخانه‌تان از اهمیت بسزایی برخوردار است، چراکه عدم توجه به آن ممکن است منجر به اتفاقات ناخوشایندی چون کاهش راندمان، آسیب دیدن تجهیزات و… شود. به همین دلیل و برای جلوگیری از بروز این اتفاقات در ادامه به مراحل محاسبه ظرفیت کمپرسور اشاره می‌کنیم تا بتوانید با پیگیری آن‌ها به مقدار دقیق ظرفیت لازم سیستم خود برسید. این مراحل عبارتند از:
- شناسایی مصرف کنندگان هوای فشرده: در ابتدا باید یک لیست از تجهیزاتی مانند دستگاه رنگ پاش، ابزارهای باد، سیستم خشک کن و… که نیاز به هوای فشرده دارند تهیه نمایید.
- محاسبه مجموع دبی دستگاه‌ها: سپس باید دبی هوای هر دستگاه را به تفکیک مشخص کرده و با جمع آن‌ها به دبی کل برسید.
- در نظر گرفتن ضریب همزمانی: همانطور که می‌دانید همواره همه دستگاه‌ها باهم و با تمام ظرفیت خود کار نمی‌کنند. به همین دلیل اگر این موضوع را در نظر بگیریم یک ضریب همزمانی نیز به محاسبه ما اضافه شده که معمولا عددی بین یک تا یک و نیم است.
- محاسبه ظرفیت اسمی: اگر ضریب همزمانی را در مجموع دبی‌ها ضرب کنیم، ظرفیت اسمی کمپرسور یا حداقل ظرفیتی که برای سیستم خود نیاز دارید بدست می‌آید.
توجه داشته باشید که مراحل بالا محاسبه کلی و تخصصی ظرفیت بودند اما به غیر از این مراحل بهتر است حتما فاکتورهای دیگری را در محاسبه خود در نظر بگیرید که در ادامه حتما به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
فرمول محاسبه ظرفیت کمپرسور
در طی مراحل بالا فرمول کلی محاسبه ظرفیت کمپرسور گفته شد. اما اگر بخواهیم یکبار دیگر به طور تخصصی به آن بپردازیم باید بگوییم ظرفیت کمپرسور باد عبارت است از مجموع دبی دستگاه‌های مصرف کننده ضربدر ضریب همزمانی! واحد این فرمول نیز براساس واحد دبی تعیین می‌شود. به طور مثال اگر فرض کنیم که سه دستگاه با دبی‌های ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ لیتر بر دقیقه در یک کارخانه، از هوای فشرده استفاده کرده و ضریب همزمانی آن‌ها نیز ۱.۲ است، ظرفیت اسمی کمپرسور از فرمول زیر بدست می‌آید:
۱.۲*(۱۰۰+۱۵۰+۵۰)
تغییر ظرفیت کمپرسور اسکرو
بسیاری از افراد قبل از اینکه به بررسی سیستم خود بپردازند و میزان ظرفیت لازمشان را با استفاده از فرمول محاسباتی گفته شده بدست بیاورند، اقدام به خرید کمپرسور کرده و بعدهها با پایین آمدن بهره‌وری دستگاه خود متوجه این موضوع می‌شوند. اگر شما نیز جز این افراد هستید، اصلا نگران نباشید! چراکه امروزه روش‌های مختلفی برای تغییر ظرفیت کمپرسور بوجود آمده که با پیگیری هرکدام می‌توانید دستگاه خود را به ظرفیت دلخواهتان نزدیک نماید.
روش‌های تغییر ظرفیت کمپرسور اسکرو
همانطور که گفتیم روش‌های مختلفی برای تغییر ظرفیت کمپرسور وجود دارد که هرکدام بسته به فرآیندشان دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. در ادامه به متداول‌ترین این روش‌ها پرداخه و با معرفی آن‌ها کمک می‌نماییم تا بتوانید مناسب‌ترین روش را برگزیده و همان را انجام دهید. این روش‌ها عبارتند از:
- تغییر دور موتور: یکی از رایج‌ترین روش‌ها در تغییر ظرفیت کمپرسور، تغییر دور موتور آن است، شما می‌توانید با افزایش دور موتور، میزان ظرفیت را افزوده و با کاهش آن نیز، ظرفیت را کاهش بدهید. این روش در کنار مزایایی چون امکان کنترل دقیق ظرفیت و افزایش راندمان در بارهای پایین ممکن است معایبی نیز همراه خود داشته باشد که از آن‌ها می‌توان به نیاز به اینورتر و افزایش هزینه اولیه اشاره کرد.
- استفاده از شیر کنترل ظرفیت: اگر می‌خواهید ظرفیت کمپرسور خود را کاهش دهید کافیست از یک شیر کنترل جریان در ورودی دستگاه استفاده کنید و با بستن جزئی آن، ظرفیت را کاهش دهید. این روش نسبت به روش قبلی بسیار مقرون به صرفه‌تر خواهد بود، اما با وجود معایبی چون افت فشار و کاهش راندمان در بارهای پایین ممکن است انتخاب مناسبی برای همه افراد نباشد.
- استفاده از چند کمپرسور: شما می‌توانید به جای استفاده از یک کمپرسور با ظرفیت زیاد از چندین کمپرسور با ظرفیت کم استفاده کنید. اینکار شاید کمی هزینه اولیه را افزوده یا کنترل دستگاه‌ها را سخت‌تر نماید اما می‌تواند انعطاف پذیری خوبی به شما داده و از بابت بهره‌وری نیز اطمینان شما را جلب نماید
- تغییر زاویه پروانه ها: یکی دیگر از روش‌ها که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، تغییر زاویه پروانه‌ها است. شما می‌توانید با ایجاد تغییری کوچک در زاویه پروانه میزان هوای جابجا شده و در نتیجه‌ی آن ظرفیت کمپرسور را تغییر دهید. اینکار منجر به ایجاد یک راندمان بالا با امکان کنترل دقیق ظرفیت می‌شود. هرچند که گاهی به دلیل ساختار پیچیده و هزینه تعمیر و نگهداری بالاتری که این روش دارد، افراد مختلف آن را روش مناسبی نمی‌دانند.
بیشتر بخوانید: افزایش راندمان کمپرسور اسکرو
عوامل موثر در انتخاب روش تغییر ظرفیت
با وجود روش‌های متعددی که در بالا اشاره کردیم، گاهی افراد در انتخاب آن‌ها سردرگم شده و نمی‌توانند روش مناسبی را برای کنترل ظرفیت کمپرسور خود انتخاب نمایند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در ادامه به عوامل موثر در انتخاب روش‌های تغییر ظرفیت بپردازیم تا کمی در انتخاب بهترین روش به شما کمک کرده باشیم. این عوامل شامل:
- میزان دامنه تغییرات ظرفیت
- سرعت پاسخ دهی
- هزینه اولیه و هزینه جاری
- راندمان
- پیچیدگی سیستم کنترل
مزایای تغییر ظرفیت کمپرسور اسکرو
در دو تیتر قبلی سعی کردیم روش‌های مختلف تغییر ظرفیت کمپرسور را بازگو کنیم و به شما کمک نماییم تا مناسب‌ترین روش را برگزینید. اما در این تیتر می‌خواهیم به سراغ مزایایی که تغییر ظرفیت برای شما به همراه دارد برویم و بگوییم اصلا اینکار برای چه انجام می‌شود؟ در واقع با تغییر ظرفیت علاوه بر اینکه می‌توانید منجر به کاهش مصرف انرژی شوید، امکان افزایش کیفیت هوای فشرده تولیدی را نیز خواهید داشت و می‌توانید بهره‌وری مجموعه خود را بالاتر ببرید. به غیر از این موارد نیز تغییر ظرفیت باعث کاهش نویز دستگاه و افزایش طول عمر آن نیز خواهد شد و هزینه جاری شما را کم می نماید. البته بهتر است بدانید برخورداری از این مزایا تنها زمانی میسر خواهد بود که شما بتوانید مناسب‌ترین روش تغییر ظرفیت را برگزیده و آن را درست نیز پیاده سازی نمایید.
فاکتورهای مهم در ظرفیت کمپرسور
خارج از این موارد برای بسیاری از افراد سوالی مهم پیش خواهد آمد که چه زمانی به تغییر ظرفیت نیاز داریم و چه زمانی ظرفیت کمپرسورمان کافی خواهد بود؟ برای پاسخ به این سوال علاوه بر اینکه محاسبه ظرفیت مورد نیاز و مقایسه آن با ظرفیت کمپرسور به ما کمک خواهد کرد اطلاع از برخی فاکتورهای مهم در خصوص انتخاب ظرفیت کمپرسور نیز کمک کننده خواهد بود. از مهم‌ترین این فاکتورها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- شرایط محیطی: شرایط محیطی یکی از موثرترین موارد در ظرفیت کمپرسور است. در واقع اگر شرایط دما و رطوبت محیط کاری شما در حالت عادی قرار ندارد بهتر است ظرفیت کمپرسور خود را کمی بیش از حالت معمول در نظر بگیرید.
- نوسانات مصرف هوا: گاهی اوقات مصرف هوای فشرده توسط مجموعه شما به صورت ثابت نیست و اصطلاحاً نوسان دارد. در این شرایط نیز ظرفیت خارج از حالت عادی خواهد بود.
- فشار کاری و مصرف کنندگان: این مورد در بحث اندازه گیری ظرفیت مورد محاسبه قرار می‌گیرد اما در کل مهم‌ترین عامل در انتخاب ظرفیت، فشار کاری و تعداد دستگاه‌هایی است که به هوای فشرده نیاز دارند.
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم به مهم‌ترین ویژگی کمپرسورها یعنی به میزان ظرفیت آن‌ها بپردازیم. حتما توجه داشته باشید که قبل از اقدام برای خرید کمپرسور ظرفیت مورد نیاز خود را محاسبه کرده و پس از مشورت با یک متخصص اقدام به خرید نمایید تا نیاز به روش‌های تغییر ظرفیت نداشته باشید و بتوانید بهره‌وری مجموعه خود را در بالاترین سطح ممکن نگه دارید.
پیشنهاد می کنیم در خصوص تعیین برآورد دقیق از میزان نیاز و ظرفیت کمپرسور باد خود حتما با کارشناسان ما در کمپرسور نوری مشورت لازم را داشته باشید.
بدون دیدگاه